امروزه حمل و نقل هوایی یکی از راه های موثر برای ایجاد ارتباط تجاری پیشرفته بین کشور های مختلف می باشد و در سال های اخیر این صنعت به دلیل پیشرفت های چشم گیری که داشته است توانسته است بخش عمده ای از تجارت بین کشور ها را به خود اختصاص دهد.
از این جهت نمی توان اهمیت آن را در تجارت نادیده گرفت. در تعریف حمل و نقل هوایی می توان گفت نوعی حمل و نقل برای جابجایی محموله های تجاری با استفاده از یک سری هواپیما های مخصوص می باشد که این جابجایی از کشوری به کشور دیگر اتفاق می افتد.
پیشرفت این حوزه می تواند به عوامل متعددی مانند عوامل اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و سیاسی یک کشور وابسته باشد. برای مثال در رابطه با عوامل سیاسی می توان گفت اگر یک سری قوانین دست و پا گیر که در رابطه با حمل و نقل هوایی وجود دارد برداشته شود این صنعت با پیشرفت بیشتری رو به رو خواهد شد.
در صادرات و واردات کالا به روش حمل و نقل هوایی هم مانند روش های دیگر نیاز به انجام مراحل ترخیص محموله از گمرک می باشد و باید مطابق با قوانین امور گمرکی که در هر کشوری وضع شده است تمام مدارک تهیه شده و به اداره امور گمرک ها تحویل داده شود تا پس از بررسی کامل کالا و شرایط ارسال آن توسط بازرسان گمرک مجوز خروج یا ورود برای آن صادر شود. در این روش اولین قدم تهیه اظهار نامه گمرکی می باشد که مالک کالای مورد انتقال موظف به تهیه اظهار نامه و سایر مدارک از جمله اسناد بانکی، سیاهه خرید، گواهی مبدا، قبض انبارداری، گواهی بهداشت، گواهی استاندارد، فاکتور فروش، عدلبندی و … می باشد.
همان طور که می دانید حمل و نقل هوایی هم مانند سایر روش های حمل و نقل از مزایا و معایبی برخوردار می باشد و هر کدام از این مزایا و معایب را می توان معیاری برای ارسال کالای خود در نظر گرفت. اولین و مهم ترین مزیت این نوع حمل و نقل که همه ی ما می توانیم حدس بزنیم سرعت بالای آن در ارسال کالا می باشد. بنابراین اگر در ارسال کالایی فوریت وجود داشته باشد استفاده از این روش می تواند بهترین گزینه باشد.
برای مثال در ارسال کالا هایی که فساد پذیر هستند استفاده از این روش می تواند مفید واقع شود. مورد دیگری که در رابطه با مزیت های حمل و نقل هوایی می توان به آن اشاره کرد امنیت بالا می باشد به طوری که کالای ارسالی بدون هیچ گونه آسیبی به محل مورد نظر می رسد و ریسک خطر در این روش بسیار پایین می باشد.
اگر بخواهیم در رابطه با معایب آن صحبت کنیم اولین مورد هزینه ی بالای این نوع حمل و نقل می باشد. به همین دلیل در بیشتر موارد که افراد قادر به پرداخت هزینه ی بالای این روش نمی باشند از روش های زمینی و یا دریایی که هزینه ی کمتری دارند استفاده می کنند.
عیب دیگری که برای این نوع حمل و نقل می توان در نظر گرفت این است که هر نوع کالایی را به این روش نمی توان ارسال کرد و در واقع برای ارسال کالا در این روش محدودیت وجود دارد. معمولا برای کالا هایی که حجم متوسط دارند می توان از حمل و نقل هوایی استفاده کرد و در مواردی که حجم کالا بالا باشد معمولا از حمل و نقل دریایی استفاده می کنند.
زمانی که برای ارسال کالا از حمل و نقل هوایی استفاده شود آن را به دو گروه مجزا دسته بندی می کنند که هر یک برای ارسال کالایی خاص مورد استفاده قرار می گیرد. گروه اول در رابطه با ارسال کالا های مربوط به مسافران می باشد که آن را با نام فریت معرفی می کنند.
در توضیح این نوع حمل و نقل هوایی می توان گفت هنگامی که فردی قصد مهاجرت از کشوری را دارد و یا می خواهد به مدتی طولانی در کشور دیگر اقامت داشته باشد از پرواز های فریت برای انتقال وسایل خود استفاده می کند. در واقع این نوع پرواز ها برای انتقال کالا های شخصی می باشد.
در مقابل پرواز های کارگو قرار دارند که برای ارسال کالا های تجاری از کشوری به کشور دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. در این نوع حمل و نقل از هواپیما هایی مخصوص که ویژه حمل کالا می باشند استفاده می کنند. معمولا حجم کالای منتقل شده در این روش بیشتر از پرواز های فریت می باشد.
یک سری کالا های خطرناک وجود دارد که جابجایی آن ها ممنوع می باشد. کالا های خطرناک کالا هایی هستند که سلامت پرواز و هواپیما را با خطر رو به رو کرده و ممکن است صدمات جبران ناپذیری را به آن وارد کنند.
این نوع کالا ها برای انتقال باید در بسته بندی هایی مناسب قرار بگیرند به طوری که این بسته بندی ها باید در برابر انواع فشار ها، تغییرات دمایی، رطوبت و ارتعاشات مقاوم باشند تا مشکلی برای آن ها به وجود نیاید. معمولا برای انتقال این گونه کالا ها از حمل و نقل دریایی که ریسک خطر کمتری دارند استفاده می کنند. برای حمل این نوع کالا ها نیاز به مجوز های خاصی وجود دارد که از جمله آن می توان به مدارک بین المللی اشاره کرد که برای تامین امنیت سفر صادر می شوند.